Türkiye Melek Yatırımcıları ve Yatırım Almak - 2022

İş meleği, özel yatırımcı, tohum yatırımcı ve gayri resmi yatırımcı gibi isimlerle de bilinen melek yatırımcı; genellikle girişimlere hisse ya da hisse senedine çevrilebilen borç karşılığında sermaye sağlayan kişilerdir.

Ülkemizde her geçen gün girişimcilik ekosisteminin de gelişmesiyle melek yatırımcılar, melek yatırımcı kitle fonlamaları ile çevrimiçi bir şekilde yatırım yapmakta ya da melek yatırımcı grupları ve ağları ile örgütlenerek sermaye havuzları oluşturmaktadır. Melek yatırımcıların bir diğer görevleri ise portföy şirketlerine tavsiyeler sağlamaktır.

Ortalama bir melek yatırımcı, girişimin %8 ile %20’si arasında bir oranda girişimi almaktadır. Buna karşın, Türkiye’de melek yatırımcı sayısı oldukça düşüktür. 2020 yılının Mart ayı verilerine göre, Türkiye’de 524 kişi melek yatırımcı olarak yatırımlarda bulunmaktaydı. 

BTM olarak bu yazımızda siz girişimciler ve girişimci adayları için melek yatırımcılardan ve yatırım almaktan bahsedeceğiz. Keyifli okumalar dileriz!

Melek Yatırımcı Kime Denir?

Girişimlere hisse ya da hisse senedine dönüştürülen borç karşılığında sermaye sağlayan melek yatırımcılar, genel olarak uzun vadede kar elde etmeyi amaçlamaktadırlar. Ancak melek yatırımcıların bir diğer temel amaçları ise belirli bir iş alanında bilgilerini en olabilecek seviyede güncel tutmak ve yeni nesil girişimcilere akıl hocalığı yaparak destek olmaktır.

Melek yatırımcılar çoğunlukla emekliye ayrılmış olan yönetici ya da girişimci kişilerden oluşmaktadır. Melek yatırımcı kitlesinin bu yönde gösterdiği artış nedeniyle, melek yatırımcıların girişimlere akıl hocalığı yapmaları ise çoğunlukla girişimlere yatırım yapmalarıyla başlamaktadır.

Melek yatırımcılar, girişimlere akıl hocalığı yaparak bilgi ve tecrübelerinden faydalanmalarını sağlarken çoğu zaman pek çok konuda önemli bağlantılar sağlayarak girişimlere büyük ölçüde destek olmaktadırlar.

Melek yatırımcı isminin kullanılmasında temel Broadway’a dayanmaktadır. Broadway; Amerika Birleşik Devletleri’nde New York’ta bulunan Manhattan bölgesinde bir caddedir. ABD’deki müzikal tiyatro gösterilerinin bu cadde ve bu caddeye açılan sokaklarda gerçekleştirilmesi sonucu Broadway; tiyatro ve konser alanında zirveye ulaşmıştır. Melek kavramı ilk olarak Broadway ve diğer bölgelerde gerçekleşen tiyatrolar içerisinden mali açıdan sorun yaşayan tiyatro oyunlarına mali açıdan destek sağlayan varlıklı kişiler için kullanılmıştır. Ancak daha sonrasında, 1978 yılında, New Hampshire Üniversitesi profesörlerinden ve aynı zamanda Center for Venture Research’ün kurucusu olan William Wetzel, girişimcileri de mali yönden destekleyen yatırımcılar için melek kelimesinin kullanımını uygun görmüştür.

Melek Yatırımcı Nasıl Olunur?

Melek yatırımcı olmak için Hazine Müsteşarlığı’na başvuru yaparak melek yatırımcı lisansı alınması gerekmektedir. Hazine Müsteşarlığı, melek yatırımcı lisansını vermek için “Yüksek Gelire Sahip Yatırımcı” ve “Tecrübe Yatırımcı” olarak iki gruba ayırdığı melek yatırımcı kavramını bu iki grup altında değerlendirmektedir. Melek yatırımcı lisansı için Hazine Müsteşarlığı’nın hazırladığı bir rapor ve bilgi klasörü bulunmaktadır. Ancak, rapor ve bilgi klasörünü araştırmadan önce bu iki gruptan herhangi birinde yer alabilmek için öncelikli olarak belirli kriterlere dikkat etmeniz gerekmektedir. Bu kriterler aşağıdaki gibidir:

1.Yüksek Gelire Sahip Yatırımcı Grubu

Öncelikli olarak “Yüksek Gelire Sahip Yatırımcı” grubunda yer almak ve bu grup içerisinde melek yatırımcı lisansı almak için son iki yıl içerisindeki yıllık gayrisafi gelirinizin 200.000 Türk Lirası ve üzerinde olması ya da sahip olunan her türlü menkul ve gayrimenkul varlığından oluşan kişisel servetinizin toplam değerinin 1.000.000 Türk Lirası ve üzerinde olması gerekmektedir. Bu şartları karşılamanız dahilinde “Yüksek Gelire Sahip Yatırımcı” grubunda başvuru yapabilirsiniz.

Eğer yukarıda belirtilen şartlara uygun değilseniz ve melek yatırımcı lisansı almak istiyorsanız “Tecrübe Yatırımcı” grubundaki kriterlere uyum sağlayarak melek yatırımcı lisansı alabilirsiniz.

2. Tecrübe Yatırımcı Grubu

“Tecrübe Yatırımcı” grubunda melek yatırımcı lisansı almak için banka, finansal kuruluş ya da girişim sermayesi şirketleri gibi kuruluşların müdür ya da buna denk bir pozisyonunda ya da daha üst pozisyonunda en az iki sene iş tecrübesine sahip olmanız gerekmektedir. Alternatif olarak, son beş sene içerisinde, en az iki sene için, yıllık cirosu en az 25.000.000 Türk Lirası olan bir şirkette genel müdür yardımcısı, dengi ya da daha üst bir pozisyonda çalışmış olmanız gerekmektedir.

Bu şartlar dışında, Tecrübe Yatırımcı grubundaki kriterler arasında yer alan maddeler ise aşağıdaki gibidir:

• Türkiye’de yer alan melek yatırımcı ağlarından birinde en az bir yıl süre ile üye bulunmak.
• Başvuru esnasında halka açık olmayan en az üç şirkette melek yatırımcı kimliği ile ortak olmak ya da yurt içerisindeki kuluçka merkezlerinde ya da teknoloji geliştirme merkezlerinde en az iki yıl tecrübede bulunmak.
• Teknoloji merkezleri ya da kuluçka merkezlerinde, başlangıç ya da büyüme aşamasında bulunan en az üç şirketin her birine en az 20.000 Türk Lirası ile sermaye yatırım yapmak.

Girişimciler ile Melek Yatırımcılar Nasıl Buluşur?

Genel itibariyle Türkiye’de melek yatırımcı arayan girişimciler için oluşturulmuş olan melek yatırımcı networkleri (ağları) bulunmasına karşın eğer yeni girişiminiz için bir yatırımcı arıyorsanız aşağıda bulunan ve sıklıkla kullanılan melek yatırımcı ağlarını kullanabilirsiniz. Melek yatırımcı ağlarının yanı sıra, Türkiye’de melek yatırımcı ya da yatırımcı ile buluşabileceğiniz pek çok kuluçka merkezi bulunmaktadır. Bilgiyi Ticarileştirme Merkezi (BTM) olarak en temel amaçlarımızdan biri de girişimcileri yatırımcılar ile buluşturmaktır. 

Eğer girişimciyseniz, kuluçka merkezleri aracılığıyla pek çok yatırımcı ile buluşabilirsiniz.

Melek Yatırımın Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Girişiminiz için melek yatırımcı bulmanın temel avantajları aşağıdaki gibidir:

• Melek yatırımcı sayesinde iş fikrinizi hayata geçirmeniz için gerekli olan geliri elde edebilirsiniz. Eğer iş fikriniz başarısız olursa melek yatırımcıdan aldığınız finansmanı geri ödemeniz gerekmez.
• Melek yatırımcılar, genel itibariyle emekli yönetici ya da girişimci kişiler oldukları için yatırım yaptıkları girişimlere akıl hocalığı yapar. Bu nedenle, bir melek yatırımcının bilgi ve deneyimlerinden faydalanmak bir girişim için oldukça avantajlıdır.
• Melek yatırımcı iş fikriniz ile ilgili olan bir yatırımcı olacağı için melek yatırımcıdan sağlanmış olan sermaye ile şirketiniz kalkınarak diğer ilgili melek yatırımcılara da ulaşabilecek.

Girişiminiz için melek yatırımcı bulmanın temel dezavantajları ise aşağıdaki gibidir:

• Girişimci, melek yatırımcıdan alacağı akıl hocalığı sebebiyle, girişim için alacağı kararlarda melek yatırımcının da kararları etkili olacak. Bu nedenle girişim, startup dünyasındaki hızını kaybedebilir. 
• Girişiminize yatırım yapan melek yatırımcı eğer farklı bir sektördense ve girişiminizin sektörüne dair dinamiklere hakim değilse girişiminizi yavaşlatabilir.
• Başarılı olan her işte melek yatırımcı elde ettiğiniz karda kendi payına düşen bölümü alır.

Girişimcilerin Yatırımcı Sunumu Nasıl Olmalıdır?

Girişimciler ve girişimci adayları, yatırımcı sunumu hazırlarken çoğu zaman 10 - 20 - 30 kuralını uygulamalıdır. Bu kural, 10 slayt, 20 dakika ve 30 yazı boyutunu kapsamaktadır. Sunum hazırlarken sunumu temiz, düzenli, rahat takip edilebilen ve çok fazla detay ile kafa karıştırmayan net bir sunum olarak hazırlamanız gerekmektedir.

Ek olarak, girişiminiz ile ilgili iyi bir hikayeniz, iyi bir ekibiniz, organize işleyen planlarınız, problemlere sunduğunuz çözümler, hedef kitleniz, rakipleriniz, rekabet, pazarlama planınız ve benzeri pek çok gibi unsuru net bir şekilde açıklamanız son derece önemlidir.

İlgili içerik:Etkili bir sunum hazırlamak için hangi siteleri kullanabiliriz? Prezi, sitesinde ücretsiz sunum hazırlayabilir miyiz? - BTM

Melek Yatırımcı Platformları Nelerdir?

Girişimcilerin melek yatırımcılar ile iletişime geçebilmeleri için pek çok melek yatırımcı ağı bulunmaktadır. Melek yatırımcılar, bu ağlara üye olarak ilgi alanları dahilinde olan girişimlerin sahipleri ile iletişime geçebilmektedir.

Melek yatırımcılar ile girişimcilerin iletişime geçmesine imkan sağlayan platformlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

• Angel List
• Quora
• Microventures
• LinkedIn

KOSGEB Yatırım Destekleri Nelerdir?

KOSGEB yatırım destek programları aşağıdaki gibidir:

1.Girişimcilik Destekleri

• Geleneksel Girişimci Destek Programı: 65.000 Türk Lirasına kadar destek veren bu programın amacı; girişimcilerin kurduğu yeni işletmelerin hayatta kalma oranlarının artırılmasına katkı sağlamaktır. Geleneksel Girişimci Eğitimi’ni tamamlamış tüm girişimciler, kurduğu işletmeler ile bu destek programına başvurabilmektedir.
• İleri Girişimci Destek Programı: 375.000 Türk Lirasına kadar destek veren bu programın amacı; Türkiye’nin stratejik öncelikleri doğrultusunda belirlenmiş olan sektörler içerisinde kurulan işletmelerin hayatta kalma oranlarında artış sağlamaktır.
• İş Planı Ödülü Destek Programı: Bu programın temel amacı girişimcilik ekosistemi içerisinde yer alan kişiler ile iş birliği sağlanarak girişimcilerin iş kurma ve yürütme ile ilgili teşvik edilmesi için girişimcilik konulu yarışmalar sonucunda başarılı bulunmuş olan iş modellerinin ödüllendirilerek hayata geçirilmesine imkan sağlamaktır.
• Girişimcilik Destek Programı: Girişimcilik Dairesi Başkanlığı tarafından 150.000 Türk Lirasına kadar destek sağlayan bu programın temel amacı; ekonomik kalkınma ve istihdam gibi sorunların çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi ve başarılı işletmelerin kurulmasına imkan sağlamaktır.
• Girişimcilik Eğitimi

2. AR - GE, Teknolojik Üretim ve Yerlileştirme Destekleri

• AR - GE, ÜR - GE ve İnovasyon Destek Programı
• AR - GE ve İnovasyon Destek Programı
• Endüstriyel Uygulama Destek Programı
• Kobi Teknoyatırım, Kobi Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı
• Stratejik Ürün Destek Programı

3. İşletme Geliştirme, Büyüme ve Uluslararasılaştırma Programları

• İşletme Geliştirme Destek Programı
• İş Birliği Destek Programı
• Kobi Gel - Kobi Gelişim Destek Programı
• Uluslararası Kuluçka Merkezi ve Hızlandırıcı Destek Programı
• Yurt Dışı Pazar Destek Programı
• Tematik Proje Destek Programı
• Genel Destek Programı

4. Kobi Finansman Destekleri

• Kobi Finansman Destek Programı
• Sebze ve Meyve Soğuk Zincir Finansal Kiralama Destek Programı

5. İŞGEM / TEKMER Destek Programı

• İŞGEM Destek Programı
• İŞGEM / TEKMER Destek Programı

6. Laboratuvar Hizmetleri

7. Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri

• Teknik Danışmanların Yetkilendirilmesi ve Teknik Danışmanlık Hizmeti

8. Mikro ve Küçük İşletmelere Hızlı Destek Programı

Yatırım Sermayesi Toplamak İçin Tercih Edilebilecek Alternatif Yöntemler Nelerdir?

Yatırım sermayesi; sabit varlıklara ya da değerlere yapılan yatırımlara verilen isimdir. Yatırım türlerinden biri olan yatırım sermayesine dahil olan tanım içerisindeki sabit varlıklar ise konut ya da arsa gibi taşınamaz durumda olan varlıkları ifade etmektedir.

Kâr etme ihtimali yüksek olan bu alandaki bu gibi menkul kıymetleri satın alarak yatırım sermayesi yapılabilir. Bu alanda hizmet sağlayan pek çok yatırım şirketi bulunmaktadır. Yatırım sermayesi türü adı altında yatırım yapmak isteyen yatırımcı kişiler bu şirketler ile irtibata geçebilir.

Melek Yatırımcı ve Girişimci Buluşmaları Nasıl Gerçekleşmektedir?

Melek yatırımcılar, genellikle kurdukları ağlar (networkler) üzerinden girişimciler ile iletişime geçmektedirler. Aynı şekilde, girişimci olan kişilerde bu ağlar sayesinde melek yatırımcılar ile buluşmaktadır. 

Bu ağların (networklerin) yanı sıra, girişimciler ile melek yatırımcıların buluşmasına imkân sağlayan çeşitli kongreler, seminerler ve zirveler gerçekleşmektedir. Girişimci kişiler, bu gerçekleşen kongreler, seminerler ve zirveler gibi etkinlikler sayesinde melek yatırımcılar ile tanışabilmekte, iletişime geçebilmekte ve kendi girişimleri için görüşme fırsatı yakalayabilmektedir.

Tüm kongreler, seminerler ve zirveler gibi etkinliklerin yanı sıra, girişimciler ile melek yatırımcıların buluşmasına imkân sağlayan pek çok kuluçka merkezi bulunmaktadır. Bu kuluçka merkezleri, girişimlere pek çok açıdan destek ve imkân sağlarken aynı zamanda yatırımcılar ile buluşmaları içinde fırsatlar sunmaktadır. Bilgiyi Ticarileştirme Merkezi(BTM) olarak da temel amaçlarımızdan biri bünyemizde bulunan girişimleri yatırımcılar ile buluşturmaktır.

BTM olarak bu yazımızda siz girişimciler ve girişimci adayları için melek yatırımcılardan ve yatırım almaktan bahsettik. Girişimcilik, yatırım ve melek yatırımcılık ile ilgili çok daha fazla bilgi için bizi takip edin!

İlgili içerik: Yatırımcı Araştırması Nasıl Yapılır? - BTM